Zarys dziejów powiatu pińczowskiego w latach 1867-2000
Historia powiatu pińczowskiego rozpoczęła się 1 stycznia 1867 r.. z dniem wejścia w życie zarządzenia władz carskich o reorganizacji i zmianie podziału terytorialnego Królestwa Polskiego. Zwiększono wtedy liczbę guberni z 5 do 10, zaś powiatów z 39 do 85. Jednym z nich, najzupełniej nowym, był powiat pińczowski. Utworzono go ze wschodniej części powiatu miechowskiego oraz zachodniej stopnickiego. Przez Nidę graniczył z powiatem jędrzejowskim. natomiast przez Wisłę z austriacką Galicją. (Z tego powodu wydawano w Pińczowie przepustki upoważniające do przekraczania kordonu rosyjsko-austriackiego i tygodniowego pobytu za granicą).
Leżący na południu guberni kieleckiej powiat składał się z dwóch miast (Pińczów – 5094 mieszkańców i Działoszyce – 3831), czterech osad (Wiślica, Opatowiec, Koszyce i Skalbmierz) oraz dwudziestu dwóch gmin: Bejsce, Boszczynek, Chotel Czerwony, Chroberz. Czarkowy, Czarnocin, Dobiesławice, Drożejowice, Filipowice, Góry. Kazimierza Wielka, Kościelec, Książnice Wielkie, Nagórzany-. Opatowiec, Pińczów, Sancygniów, Topola, Winiary Wiślickie, Wawrowice, Zagość i Złota.
W chwili powstania powiat zamieszkiwało 73.000 osób, w roku 1879 już 90.248, a na przełomie wieków liczba ta przekroczyła 100.000. Ludność żyła głównie na wsi – 73.039 mieszkańców w 1879 r., podczas gdy w miastach 16.432. W dosyć licznych dworach mieszkało ziemiaństwo, którego populacja składała się wtedy z 599 osób.
Dzięki żyznym rędzinom i lessom, szczególnie na południu, powiat miał charakter wybitnie rolniczy. Uprawiano tu wszystkie zboża, tatarkę i ziemniaki; dobrze było rozwinięte sadownictwo i ogrodnictwo, hodowano konie, bydło, owce, świnie, kozy, a nawet osły.
Przemysł ze względu na nadgraniczne położenie powiatu, oddalenie od centrów zbytu, braku dróg bitych i żelaznych – był bardzo słabo rozwinięty. Istniejące zakłady związane były ściśle z produkcją rolniczą, a po części z górniczą. W Kazimierzy Wielkiej czynna była cukrownia “Łubna”, a we wsi Czarkowy fabryczka produkująca siarkę. Były to największe przedsiębiorstwa zatrudniające 470 robotników (w r. 1878). Pozostałe – 4 młyny motorowe, 8 młynów wodnych, 2 wiatraki, 4 gorzelnie, 3 olejarnie, 3 browary, 5 cegielni. fabryczki świec, kozików, cykorii, kaflarnie, mydlarnia i garbarnia zatrudniały zaledwie 145 robotników.